Stałe struktury organizacyjne – Kluczowe modele zarządzania firmą
Struktura organizacyjna to fundament każdej firmy. Określa, w jaki sposób zadania, odpowiedzialności i władza są rozdzielane w przedsiębiorstwie. Dobre zorganizowanie struktury organizacyjnej ma bezpośredni wpływ na efektywność operacyjną firmy oraz jej zdolność do realizacji celów. W niniejszym artykule przyjrzymy się dwóm kluczowym modelom stałych struktur organizacyjnych: strukturze funkcjonalnej i strukturze macierzowej. Omówimy ich cechy, zalety i potencjalne wyzwania, które mogą się pojawić przy ich wdrażaniu.
1. Struktura funkcjonalna – klasyczne podejście do organizacji
Struktura funkcjonalna to jedno z najbardziej tradycyjnych rozwiązań w zarządzaniu organizacjami. W tym modelu przedsiębiorstwo dzieli się na poszczególne bloki funkcjonalne, takie jak dział sprzedaży, produkcji, finansów czy zasobów ludzkich. Każdy z tych działów ma wyznaczonego menedżera, który odpowiada za realizację celów i wyników swojej jednostki. Pracownicy w tej strukturze są przyporządkowani do określonego działu zgodnie ze swoją specjalizacją.
2. Cechy charakterystyczne struktury funkcjonalnej:
Jasna hierarchia i odpowiedzialność: Każdy dział ma swoje jasno zdefiniowane zadania i cele, a pracownicy podlegają wyraźnie wyznaczonym przełożonym.
Podział funkcji: Każda jednostka strukturalna realizuje określone funkcje, co ułatwia zarządzanie i kontrolowanie wyników poszczególnych działów.
Centralizacja decyzji: Decyzje są podejmowane przez osoby na wyższych szczeblach zarządzania, co pozwala na zachowanie spójności działań w firmie.
Jedną z głównych zalet tego modelu jest specjalizacja. Każdy dział koncentruje się na swojej kluczowej funkcji, co pozwala na efektywne wykorzystanie zasobów i kompetencji. Niemniej jednak struktura funkcjonalna może prowadzić do pewnych wyzwań, takich jak brak współpracy między działami, co w efekcie utrudnia realizację projektów, które wymagają interdyscyplinarnego podejścia.
3. Zalety i wady struktury funkcjonalnej:
Zalety:
wysoka kompetentność specjalistów odpowiedzialnych za realizację funkcji (wzrost profesjonalizmu)
zwolnienie liniowych menedżerów od rozwiązania poszczególnych problemów
standaryzacja, formatowanie i programowanie procesów i operacji zarządzania
eliminacja powielania i pokrywania się w wykonywaniu funkcji administracyjnych
zmniejszenie zapotrzebowania w specjalistach szerokiego profilu
centralizacja decyzji strategicznych oraz decentralizacja operacyjnych
Wady:
Nadmierne zainteresowanie zadaniami i celami swoich działów
Trudności w utrzymywaniu stałych relacji między różnymi jednostkami funkcjonalnymi.
Powstanie tendencji nadmiernej centralizacji.
Czas trwania procedur decyzyjnych.
Względnie stagnacyjna forma organizacyjna, z trudem reagująca na zmiany.
Trudność rozdzielania władzy (wielokrotność podporządkowania)
4. Struktura macierzowa – elastyczność i interdyscyplinarność
Struktura macierzowa powstała jako odpowiedź na potrzebę zwiększenia elastyczności w zarządzaniu organizacją, zwłaszcza w przypadku realizacji złożonych projektów. W tej strukturze pracownicy są jednocześnie członkami dwóch jednostek: zespołu projektowego oraz swojego macierzystego działu funkcjonalnego. Dzięki temu możliwe jest lepsze wykorzystanie zasobów ludzkich i elastyczne reagowanie na zmieniające się potrzeby przedsiębiorstwa.
5. Cechy charakterystyczne struktury macierzowej:
Podwójne podporządkowanie: Pracownicy podlegają zarówno kierownikowi zespołu projektowego, jak i przełożonemu w macierzystym dziale. Takie rozwiązanie może prowadzić do niejasności w kwestii priorytetów, ale także sprzyja lepszej koordynacji działań między różnymi funkcjami firmy.
Elastyczność: Struktura macierzowa pozwala na szybkie reagowanie na zmieniające się potrzeby i realizację specjalnych przedsięwzięć, które wymagają zaangażowania różnych specjalistów.
Współpraca między działami: Projekty realizowane w strukturze macierzowej łączą pracowników różnych działów, co sprzyja wymianie wiedzy i doświadczeń oraz tworzeniu bardziej innowacyjnych rozwiązań.
Mimo licznych korzyści, wdrożenie struktury macierzowej może być trudne, zwłaszcza dla organizacji, które wcześniej operowały w bardziej sztywnych strukturach. Pracownicy mogą napotkać trudności w radzeniu sobie z wieloma przełożonymi, a organizacja może doświadczać problemów z jasnym określeniem priorytetów.
6. Zalety i wady struktury macierzowej
Zalety:
zwiększona elastyczność w zarządzaniu projektami
stwarza warunki do pracy interdyscyplinarnej
współpraca między różnymi działami, sprzyjająca innowacyjności
sprzyja wysokiej identyfikacji pracowników z celami
stwarza samoczynne mechanizmy koordynacji
sprzyja powstawaniu zjawiska synergii
Wady:
możliwość konfliktów związanych z podwójnym podporządkowaniem
wysokie koszty zarządzania
wydłużony czas realizacji zadań (sprzyja dyskusjom, a nie działaniu)
trudność rozdzielania władzy (wielokrotność podporządkowania)
Podsumowanie
Struktura organizacyjna ma kluczowe znaczenie dla efektywności i rozwoju przedsiębiorstwa. Wybór odpowiedniego modelu, takiego jak struktura funkcjonalna lub macierzowa, zależy od specyfiki firmy oraz jej celów. Struktura funkcjonalna jest bardziej tradycyjna i stabilna, sprzyja specjalizacji, ale może prowadzić do izolacji działów. Z kolei struktura macierzowa, choć bardziej elastyczna i sprzyjająca współpracy, wymaga większych kompetencji zarządzania i jasnego określenia priorytetów. Niezależnie od wybranej struktury, kluczem do sukcesu jest dostosowanie jej do realiów działalności firmy oraz umiejętne zarządzanie potencjalnymi wyzwaniami.
Szkoła Project Managerów - Szkoła.PM jest marką firmy APAULY GROUP Sp. z o.o.
Kontakt
APAULY GROUP Sp. z o.o. Dworcowa 43, 44-100 Gliwice tel.: +48 32 726 11 34 email: [email protected]
Sąd Rejonowy w Gliwicach, X Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego Numer KRS: 0000600616 NIP: 631 266 09 27 Regon: 363679810
Wysokość kapitału zakładowego: 112 000,00 zł
Nr rachunku bankowego: 13 1950 0001 2006 0036 3719 0002
Standardy jakości
Firma działa w Bazie Usług Rozwojowych (audyt Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości)
Firma jest jedyną niepubliczną jednostką kształcenia zawodowego project managerów (wpis do rejestru niepublicznych placówek kształcenia ustawicznego – Prezydent Miasta Gliwice).
Wszyscy trenerzy posiadają zdany egzamin IPMA na poziomie D, C lub B.
Dwóch trenerów posiada kwalifikacje Autoryzowanych Trenerów IPMA Polska.
Firma jest członkiem Polskiej Izby Firm szkoleniowych i działa w oparciu o Standard Usługi Szkoleniowo-Rozwojowej SUS 2.0 corocznie certyfikowany przez zewnętrzną jednostkę certyfikującą (Dekra Certification).